Өзбекстан Ішкі істер министрлігі бизнесмен, Халықаралық әуесқой бокс ассоциациясының (AIBA) президенті міндетін атқарушы Гафур Рахимовқа тағы да іздеу жариялады. Өзбекстан билігі Разимовқа алғаш іздеуді 2013 жылы жариялап, екі жылдан соң оның аты-жөні іздеуде жүргендер тізімінен жойылған еді.

Азаттықтың Өзбек редакциясының хабарлауынша, ішкі істер министрлігінің шенеунігі анонимді түрде өткен аптада министрлік сайтында 67 жастағы Рахимовқа бопсалау, қылмыстық жолмен табылған табысты заңдастыру күдігімен іздеу жарияланғаны туралы хабарлады. Шенеунік тағы бір хабарламада Рахимовтің әйелі 51 жастағы Лола Разимоваға да іздеу жарияланғанын айтады. Өзбекстан ішкі істер министрлігінің баспасөз қызметі Рахимовтарға іздеу жарияланғаны туралы ақпаратқа комментарий беруден бас тартты.

Соңғы 20 жыл AIBA-ның атқару комитетінде басшылық қызметтер атқарған Гафур Рахимов биыл 27 қаңтарда Дубайда өткен конгресте ұйымның уақытша президенті болып тағайындалған. 2012 жылы АҚШ Қаржы министрлігі Гафур Рахимовті "өзбек ұйымдасқан қылмыстық топ жетекшілерінің бірі" деп жариялап, қаржылық санкция салған.

Өзбекстанда президент Шавкат Мирзияев билікке келген соң Интерполдың іздеуде жүргендер тізімінен Гафур Рахимовтің шығарылғаны белгілі болған. Мамыр айының басында БАҚ Вашингтон мен Лондондағы адвокаттарына АҚШ қаржы министрлігінің шетелдік активтерді қадағалау кеңсесіне (OFAC) өзін "OFAC-тің арнайы тізімінен" шығару туралы петиция жазуды тапсырғанын хабарлаған.

Рахимовтің адвокаттары Гафур Рахимовтің қылмыстық топтармен байланысы бары туралы әрқилы өсек-аяң оның Өзбекстандағы бизнесін рейдерлік жасап тартып алып, өзін елден қуғындауды көздейтін қаралау кампаниясының бір бөлігі екенін мәлімдейді. Рахимов Өзбекстаннан 2010 жылы кетіп қалған. 2017 жылы 21 желтоқсанда АҚШ қаржы министрлігі "Магнитский заңы" аясында 13 жеке адам мен 39 заңды тұлғаға санкуция салған. Санкция салынғандар тізімінде Рахимов та бар.

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Бурабайда өткен IV ұлттық құрылтай отырысы кезінде бірыңғай уақыт белдеуі төңірегінде туындаған пікірталасқа қатысты пікірін айтты.

Ол "арнайы зерттеулер жүргізілді, шешімге күмән келтірген қоғам белсенділерінің қаупі мен күмән-күдігі расталған жоқ" деді.

"Үкіметтің және депутаттардың басым көпшілігінің, сонымен бірге мамандардың уәжімен келісемін: біздің кең-байтақ жеріміз бар, халқымыздың саны да салыстырмалы түрде алғанда көп емес. Сондықтан елімізде бірыңғай уақыт белдеуі болуға тиіс. Бұл тәсіл мемлекетті басқару ісін жеңілдетеді, логистика мен көптеген бизнес-үдерісті оңтайландыруға септігін тигізеді. Осымен пікірталасты доғару қажет деп ойлаймын, оның үстіне бұл мәселені саясиландырудың қажеті жоқ" деді ол.

Осы аптада үкімет зерттеу бірыңғай уақыт белдеуіне көшу халық денсаулығына кері әсер етпегенін көрсетіп отыр деп мәлімдеген. Бірақ зерттеуге сілтеме жарияланған жоқ.

2024 жылдың 1 наурызынан бастап Қазақстан аумағында UTC+5 біртұтас уақыт белдеуі енгізілген. Астана, Алматы, Шымкент қалалары мен 12 облыс (батыс өңірдегі төрт облыстан басқа) уақытты бір сағат артқа жылжытты. Шенеуніктер бұл өзгеріс ондаған жылдар бойы "уақыт жылжытқаннан" бұзылған адам ағзасының биологиялық ритмін қалпына келтіру мақсатында, оған қоса бизнес процестерін жақсарту және тасымалдауды үйлестіруді жеңілдету үшін жасалды деп түсіндірді.

Қазақстанның шығысында бірыңғай уақыт белдеуіне көшуге жұрт наразы болды. Шығыс Қазақстан облысының тұрғындары жазда таңғы екіден кейін жарық түсетінін, қыс мезгілінде сағат 15.00-де қас қарая бастайтынын айтып шағынды. Бұған қоса қазақстандықтар электр энергиясын тұтыну бұрынғыдан артқанын, кейбіреулер тез шаршап, өзін әлсіз сезінетінін айтты.

Қазақстандықтар уақытты қайтадан бұрынғы қалпына келтіру туралы петицияға қол жинауды бастаған. Оны қостағандар көбейіп, петицияны үкімет қарауына қажет 50 мың қол тез арада жиналған. Алайда үкімет петиция авторларының талабын қабылдамады.

Үкімет бірыңғай уақыт белдеуіне көшу шешімі күшінде қалатынын мәлімдеп, бұл шешім ғылыми зерттеулерге негізделгенін айтты, бірақ ол нақты қандай зерттеулердің негізінде қабылданғанын түсіндірген жоқ.

2025 жылы қыста Шығыс Қазақстан облысының кейбір аудандарында мемлекеттік мекемелер жұмысты бұрынғыдан бір сағат ерте бастауға көшті.

Белгісіз біреулер қазақстандық тәуелсіз журналистердің телефондарын жалған жарнамамен хабарландыру сайттарына салып, кейбірінің атынан мейрамханаларға жалған тапсырыс берген. Осындай жайттарға шағымданған бірқатар журналистер қысымның жаңа түрі пайда болғанын жазды. "Әділ сөз" баспасөз қорғау ұйымы мәлімдеме таратты.

12-13 наурызда бірқатар журналистер әлеуметтік желідегі парақшаларында телефондарына жаппай қоңыраулар түсе бастағанына шағымданды. Ізінше олардың телефондары жалған жарнамамен OLX.kz сайтына қойылғаны анықталған.

"Ит-мысық немесе арзан бағамен техника сататындығы жөнінде" жалған жарнамаларға журналистердің нөмірлері жазылған. Хабарландыруды көрген қолданушылар оларға жаппай хабарласа бастаған.

Осындай "шабуылға" тап болған Prodengi.kz сайтының редакторы Ирина Ледовских 50-ден астам нөмірді бұғаттауға тура келгенін жазды.

Журналист Данияр Молдабеков те осындай "шабуылға ұшырап" 5-10 минут сайын телефонына қоңыраулар түскенін жазды. Оның нөмірін таксистердің чаттарына да салып қойған.

Осындай "шабуылға" сонымен бірге журналистер Ирина Севостьянова (Астана), Татьяна Панченко (Forbes.kz), Юлия Козлова, Назира Дәрімбет ұшыраған.

"Әділ сөз" баспасөз қорғау ұйымының айтуынша, OLX сайты хабарландыруларды өшіргенмен жаңалары жылдам пайда болған. Журналистер платформаның өзіне хабарласумен тырысқанмен жүйелері уақытында реакция білдірмеген.

Ақпан айында журналист Вадим Борейко да белгісіз біреулердің өзінің атынан мейрамханаларға тапсырыс беріп, банк қосымшасына квитанция түскенін жазған еді.

"Сейсенбінің кешінен бері жеті мекемеден осы тәрізді 15 квитанцияны кері қайтардым... Бірнеше нөмірге хабарласқан кезде бұлар подъезде күтіп тұрған курьерлер болып шықты" деп жазды Борейко.

Ол бұл тәуелсіз журналистерге қарсы бағытталған ірі қысым кампаниясының бір бөлігі деп болжаған. Ол сонымен бірге кейінгі жылдары минут сайын шетелдік нөмірлерден қоңыраулар түскен кездер болғанын да айтып өтті.

Адам құқығын қорғау бюросы 14 наурыз күнгі хабарламасында осы жайттарға тоқтала келе "бұл баспасөзге қысымның жаңа түрі ме?" деген сауал тастайды.

"Әділ сөз" сөз бостандығын қорғау халықаралық қоры журналистердің Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 158-бабы – журналистің заңды кәсіби қызметіне кедергі келтіру бойынша құқық қорғау органдарына арыз беру арқылы да өз құқықтарын қорғай алатынын еске салады" деп жазылған "Әділ сөз" мәлімдемесінде. Ал журналистер мұндай шағымдардың қаралатынына күмәнмен қарайды.

Қазақстанда журналистер кәсіби міндетін атқару барысында жиі кедергілерге ұшырайды. Баспасөз қорғау ұйымдары журналистердің кәсіби қызметіне кедергі жасалғаны туралы шағымдары көп жағдайда тексерілмей қалады дейді.

Халықаралық ұйымдар Қазақстанда баспасөз еркіндігі шектелген деп санайды. "Шекарасыз тілшілер" халықаралық ұйымы әзірлейтін баспасөз индексі рейтингінде Қазақстан 180 елдің ішінде 142-орында тұр. Ал Freedom House ұйымының биылғы "Интернет еркіндігі" есебінде "еркін емес" елдер қатарында қалды.

Батыс Қазақстан облысында қарғын суға байланысты тас жол жабылды.

“Қардың тез еруіне байланысты еріген судың көп мөлшері жолдың үстімен ағып жатыр. Осы себепті Орал-Белес-Переметное тас жолында көліктің барлық түрі үшін қозғалысқа шектеу енгізуге тура келді. Қозғалыс Орал-Саратов тас жолы арқылы жүзеге асырылады” деп жазды БҚО полиция департаментінің ақпаратына сүйенген “Мой город” сайты.

Жүргізушілерге жол жүрген кезде осы ақпаратты ескеріп, сақтық шараларын қатаң сақтауға кеңес берілген.

Бұған дейін "Қазгидромет" Январцево ауылында Жайық өзені бір тәулік ішінде бір сантиметрге көтерілгенін айтқан. Оралда Жайық деңгейі өзгермеген. Облыс аумағында кейбір елді мекендерде жекелеген үйлердің ауласына су кіргені хабарланды.

Бір күн бұрын республикалық штаб отырысында Қазақстанның сегіз аумағында тасқын қаупі бары айтылған. Тасқын қаупі жоғары аймақтарға Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақтөбе, Абай және Ұлытау облыстары кіріп отыр. Орташа қауіпті аймақтарға Алматы, Жетісу, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Атырау облыстары енген. Мемлекеттік органдарға "су тасқынына жол бермеу үшін тиісті шараларды қабылдау, су тасқыны болуы мүмкін елді мекендерде тиісті топтар мен құралдарды әзірлеу" тапсырылған.

Былтыр Қазақстанда жердің тоңы жібімей жатып күрт еріген қалың қар суы мен арнасынан асқан өзен суы елді мекендерді басып, жұрт үйінен, мал-мүлкінен айырылған еді. 17 облыстың онын су алып, сегіз облыста төтенше жағдай жарияланған.

Украина қарулы күштерінің бас штабының хабарлауынша, қызу шайқас Донецк облысының орталық бөлігінде - Покровск және Торецк бағытында жүріп жатыр. Кейінгі айларда орыс әскері осы облыста украин қорғанысының өзегі саналатын аумақты басып алуға тырысып жатыр.

Ресейлік әскери блогерлер осы аудандарда ауыр шайқастар жүріп жатқанын, Украина күштері орыс әскерінің жылжуын тежеп, тойтарыс беріп жатқанын жазды. Майдандағы ахуалды саралап отырған украиналық DeepState жобасы Ресей әскері Донецк облыының батысындағы Новоселка ауданында ілгерілегенін жазды.

Ал Ресейдің Курск облысында орыс әскері украин күштерін тынбастан атқылап, оларды Ресей аумағынан біржолата тықсыруға күш салып жатыр. Бір күн бұрын Ресей қорғаныс министрлігі былтыр тамыздан бері украин күштерінің бақылауында болған Суджа қаласын қайтарғанын ресми түрде мәлімдеді. Алайда DeepState-тің тұжырымдауынша, қаланың солтүстік және батыс аумақтарында шайқас әлі жүріп жатыр. Ресейлік дереккөздер де “тазарту жалғасып жатқанын”, орыс күштері Украинаның Сумы облысына да жылжуы мүмкін екенін жазды.

Ресей әскері Курск облысындағы украин күштерін жарақтандырып отырған негізгі бағытты бітеу үшін Суджаның батысындағы Украинаның шекарадағы аудандарына біраз уақыт бұрын шабуылдай бастаған. Осының салдарынан украин күштері шегіне бастаған.

DeepState -тің мәліметінше, орыс күштері Украинаның шекарадағы Басовка ауылына қарай жаяу және квадроциклдармен кірмек болған, бірақ шабуылға тойтарыс берілген. Алайда Ресейдің бұл аумақта көп жаяу әскерін шоғырландыруы жағдайды қиындатып отыр.

Украина әскері Ресейдің Курск облысына шабуылды 2024 жылы тамызда бастаған. Олар Суджа мен шекарадағы өзге де елді мекендерді бақылауға алған еді. Киевтің айтуынша, Курск операциясы алдағы уақытта украин жерін қайтару бойынша алдағы келіссөздерде көмектесуі мүмкін, ол Ресей әскерінің назарын Украина шығысындағы шабуылдардан басқа жаққа бұруға итермелейді деп те айтқан.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Путин Украина әскерінің операциясынан бері алғаш рет Курск облысына барды

2025 жылдың 16 қаңтарында Украинаның бас прокуратурасы Қазақстанға журналист Айдос Садықовтың қазасына қатысты іс бойынша халықаралық құқықтық көмек көрсету туралы сұрау салған, бірақ әлі күнге дейін жауап алмаған. Бұл жөнінде Киев қалалық прокуатурасының ресми жауабына сүйенген "Власть" сайты жазды.

"Осы мақсатта [күдіктілердің тұрған жері мен қамауға алынған жерін анықтау үшін – ред.] 16.01.2025 жылы бас прокуратура Киев қалалық ұлттық полицияның бас басқармасының тергеу басқармасының Қазақстанның құзыретті органына қылмыстық өндіріс бойынша халықаралық-құқықтық көмек көрсету туралы сұрау хатын жіберген. Қазақстан Республикасының құзыретті органынан жауап келген жоқ" деп жазылған Киев прокуратурасының ресми жауабында.

Былтыр 18 маусымда қазақстандық оппозициялық блогер, журналист, "Бәсе" YouTube-арнасының авторы Айдос Садықовты Киевтегі үйінің маңында атып кеткен. Басына оқ тиіп, ауыр жараланған белсенді 2 шілдеде ауруханада көз жұмды. Сол кезде Украина бас прокуратурасы Садықовтың қазасына қазақстандық Алтай Жақанбаев пен Мейрам Қаратаевты күдікті ретінде атаған. Кейін Қазақстан билігі Жақанбаев елге оралып, өз еркімен берілді деп хабарлаған.

Киев прокуратурасының хабарлауынша, тергеу соты күдіктілер Мейрам Қаратаев пен Алтай Жақанбаевты қамау туралы қаулы шығарған. Оларға Интерпол арқылы халықаралық іздеу жарияланған.

Украинаның құзырлы органдары аталған іс бойынша Қазақстаннан алғаш рет көмек сұрап отырған жоқ. Былтыр Азаттық Украина бас прокуратурасының Азаттыққа жіберген ресми жауабына сүйене отырып, Қазақстан жағының күдіктінің бірін Украинаға беруден бас тартқанын жазған. Астана күдікті Қазақстан азаматы екенін алға тартқан.

Былтыр шілдеде Қазақстан бас прокуратурасы Азаттыққа "қазіргі кезде тиісті тергеу амалдары жүріп жатыр, Украинаның уәкілетті органдарына құқықтық көмек көрсету жөнінде өтініш хат та жолданды" деп мәлімдеген. Одан бері қазақстандық күштік құрылым өкілдерінің іс материалдарын алғаны-алмағаны белгісіз.

Биыл ақпанда Қазақстан бас прокуратурасы "Власть" сайтына бұл іс бойынша сұрақтарға жауап беруден бас тартқан.

Журналист, белсенді Айдос Садықов пен әйелі Наталья Садықова Қазақстаннан кетіп, Украинадан босқын мәртебесін алған. Ерлі-зайыпты Киевте жүріп "Бәсе" YouTube-арнасын ашып, Қазақстан билігін ашық сынайтын видеолар жариялап жүрген. Қазақстан ерлі-зайыпты Наталья және Айдос Садықовтарға іздеу жариялаған еді.

Былтыр Наталья Садықова күйеуінің қазасына Қазақстан билігін айыптап, қастандық "Тоқаевтың арында" деп мәлімдеген. Астана қастандықтың артында Қазақстан билігі тұр деген айыптауды жоққа шығарған. Қазақстанның тиісті органдары аталған іс бойынша мәліметті өте сирек береді.

Азаттық ашық дереккөздерден күдіктілерге тиесілі деген нөмірлерді тауып, ол нөмірлер өзге адамдардың телефондарында "арнайы жасақ", "собр", "капитан", "снайпер" немесе "Алтай Сырбар КНБ", "Алтай КНБ" деген қосымша ақпаратпен сақталғанын анықтаған еді. ҰҚК Азаттыққа Қаратаев пен Жақанбаев ҰҚК құрамында жұмыс істемейтінін, одан басқа ақпарат бере алмайтынын мәлімдеген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Қазақстан журналистерінің жұмбақ қазасы: жаңа тарихтағы қаралы парақтар

Украинада атысты тоқтату туралы ұсынысқа бейсенбі күні алғаш рет пікір білдірген Ресей президенті Владимир Путин Ресей ұсынысты қолдайды, бірақ "нюанстары бар" деді.

"Біз әскери қимылды тоқтату туралы ұсыныстармен келісеміз, бірақ ол ұзақ мерзімді бейбітшілікке әкелетін және дағдарыстың негізгі себептерін жоюға бағытталған ұсыныстар болуы керек" деді Путин Беларусьтің авторитар басшысы Александр Лукашенкомен келіссөздің қорытындысына арналған баспасөз жиыны кезінде

Ол сонымен бірге Курск облысындағы украин әскері қоршауда қалғанын айтып, іс жүзінде олардың берілуін талап етті және үзіліс кезінде Украина әскеріне қару-жарақ жеткізу тыйылуы керек деді.

Путин бейбітшілік мәселесіне дайындық үшін келіссөз керегін, алдағы уақытта Трамппен де сөйлесуі мүмкін екенін меңзеді.

Путин өз сөзінде Трампқа келіссөзге қатысқаны үшін алғыс айтты. Оның сөзінше, мемлекет басшыларының "шаруалары онсыз да бастан асып жатады", алайда АҚШ президенті Қытай, Үндістан, Оңтүстік Африка басшылары тәрізді бейбітшілікке қол жеткізу мақсатында "игілікті миссияға" қатысып жатыр.

Бейсенбі күні Путиннің пікіріне реакция білдірген АҚШ президенті Дональд Трамп Ресей басшысының сөзін "көп үміт сыйлайтын, бірақ толық емес" мәлімдеме деп атады.

Трамптың сөзінше, Ресеймен келіссөз кезінде Ресей бақылауында қалған Украина жері де талқыланып жатыр.

Украина президенті Владимир Зеленский бейсенбі күні кешкі мәлімдемесінде Путиннің сөзін манипулация деп атады. "Путин жиі осылай істейді - тіке "жоқ" деп айтпайды, бірақ бәрін созады" деді ол.

Мәскеу Украинамен бейбітшілік уақытша болғанын қаламайды деді бейсенбі күні Ресей басшысы Владимир Путиннің көмекшісі Юрий Ушаков. Ол Ресейдің мемлекеттік "Россия-1" телеарнасына түсініктеме берген.

"Біздің мақсатымыз – еліміздің заңды мүдделерін ескере отырып, ұзақ мерзімді бейбіт реттеуге қол жеткізу" деді Ушаков.

Ресей осылайша Сауд Арабиясындағы Америка мен Украина делегацияларының келіссөзінен кейін екі күннен соң атысты тоқтату туралы ұсынысқа реакция білдірді.

"России-1" телеарнасына берген сұхбатында Юрий Ушаков сонымен бірге Вашингтон Украинадағы жағдайды реттеу мәселесі бойынша Ресей ұстанымына түсіністікпен қарайтындығына үміттенеді және атысты тоқтату мәселесін қарастырған кезде бұл ұстанымы ескеріледі деп сенетінін жеткізді.

Бұған дейін Reuters агенттігі Ресей жағының АҚШ-қа өз талаптарын тапсырғанын жазған еді. Дереккөздердің айтуынша, ресейлік ұсыныстардың бұған дейін Мәскеу айтқан талаптардан айырмашылығы жоқ. Олардың арасында Украинаның НАТО-ға ұмтылмауы, Ресей басып алған Украина жерін “орыс жері” деп тану, Украинада шетел әскерін орналастырмау сияқты шарттар бар.

Бейсенбі күні Путиннің көмекшісі Ушаков АҚШ президенті Дональд Трамптың арнайы өкілі Стив Уиткоффтың 13 наурызда Мәскеуге барғаны туралы ақпаратқа түсініктеме бермеді. «Біз мұндай кездесулерді жабық өткізуге келістік», - деді Ушаков. Ол сонымен бірге АҚШ-тың Ресеймен келіссөздерде делдал анықталғанын және бұл Уиткофф емес екенін айтты.

• АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио Кремль келіскен жағдайда атысты тоқтату туралы келісімге бірнеше күн ішінде қол қойылуы мүмкін екенін айтқан. Вашингтон “Үлкен жетіліктің” басқа елдерімен бейбіт келіссөз кезінде өзара әрекеттесуге ниет білдірген. Бұл топқа АҚШ-тың өзінен бөлек, Ұлыбритания, Германия, Италия, Канада, Франция және Жапония кірмек. Олардың барлығы Ресей басқыншылығы кезінде Украинаны қолдаған.

Ресей қорғаныс министрлігі былтыр тамыздан бері Украина күштерінің бақылауында болған Курск облысындағы Суджа қаласын қайтарғанын ресми түрде мәлімдеді.

Ведомство хабарламасында "Север" әскери тобының бөлімшелері Меловой және Подол елді мекендерін де бақылауға алғанын жазған.

Жуырда Ресейдің әскери арналары Суджа қаласының орталығында орыс әскері жүргені көрінетін суреттер мен видеолар жариялаған. Сәрсенбі күні кешке Ресей басшысы Владимир Путин Курск облысындағы командалық штабқа барғаны белгілі болды.

Суджа жөнінде ақпаратқа қатысты түсініктеме берген Украина президенті Владимир Зеленский "Украинаның әскери қолбасшылығы жауынгерлеріміздің өмірін барынша сақтап қалу үшін не істеу керек болса, соны істейді" деді. Украина қарулы күштерінің бас қолбасшысы Александр Сырский украин әскері "Курск облысында қорғаныс шебін қанша ұстау керек болса, сонша ұстайды" деп мәлімдеді.

Курск облысында Ресей әскерінің шабуылы жөнінде хабарды блогерлер мен ақпарат құралдары өткен жұмада айта бастаған. Украин әскеріне қоршауда қалу қаупі төнгені де хабарланған.

Украина әскері Курск облысына шабуылды 2024 жылы тамызда бастаған. Олар Суджа мен шекарадағы өзге де елді мекендерді бақылауға алған еді. Киевтің айтуынша, Курск операциясы алдағы уақытта украин жерін қайтару бойынша алдағы келіссөздерде көмектесуі мүмкін, ол Ресей әскерінің назарын Украина шығысындағы шабуылдардан басқа жаққа бұруға итермелейді деп те айтқан.

АҚШ-тың Қазақстандағы елшілігі АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио мен Қазақстан сыртқы істер министрі Мұрат Нұртілеудің телефон арқылы әңгімелескенін хабарлады.

Онда АҚШ Қазақстанның тәуелсіздігіне, егемендігіне және аумақтық тұтастығына, сонымен бірге, екіжақты қарым-қатынасты нығайтуға деген берік ұстанымы жөнінде айтылады.

Бұған қоса, Рубио мен Нұртілеу АҚШ пен Қазақстан арасындағы кеңейтілген стратегиялық серіктестікке ерекше тоқталып, Қазақстанның экономикалық әртараптандыру және ашықтыққа деген ұмтылысын атап өткен.

"АҚШ Қазақстанмен энергетика, телекоммуникация және маңызды минерал салаларындағы экономикалық байланысты әрі қарай да тереңдетуді асыға күтеді" деп жазылған хабарламада.

Нұртілеу мен Рубионың телефон әңгімесі туралы Қазақстанның сыртқы істер министрлігі таратқан хабарламада маңызды минералдар туралы айтылмайды. Бұған алғашқылардың бірі болып BES.media назар аударады.

Қазақстан сыртқы істер министрлігінің хабарлауынша, екі елдің бас дипломаттары “саяси диалог пен экономикалық байланыстарды нығайтуға ерекше назар аудара отырып, кеңейтілген стратегиялық серіктестіктің қазіргі жай-күйі мен даму перспективаларын” талқылаған. Хабарламада сонымен бірге “жаһандық қауіпсіздік пен өңірлік тұрақтылықты қоса алғанда бірқатар маңызды халықаралық мәселелер бойынша пікір алмасу болды” деп жазылған, бірақ нақты қандай мәселе екені айтылмаған.

Қытаймен сауда соғысы жағдайында АҚШ балама маңызды минерал көздерін іздеп жатыр. Былтыр Қытай әскери мақсатта кеңінен қолданылатын галий, германий және сүрмені АҚШ-қа экспорттауға тыйым салған.

Бішкекте Қырғызстан және Тәжікстан басшылары Садыр Жапаров пен Эмомали Рахмонов мемлекеттік шекара туралы келісімге қол қойды.

Құжатқа қол қоярдың алдында тараптар саяси, экономикалық салада екіжақты қарым-қатынасты талқылап, сонымен бірге білім, мәдениет саласындағы ынтымақтастықты сөз еткен.

Енді мемлекеттік шекара туралы келісімді екі елдің парламенті бекітуі керек. Одан кейін президенттер қол қойғаннан кейін заң күшіне енеді.

Қырғыз-тәжік шекарасының ұзындығы 1 мың 6,84 шақырым. 519,9 шақырымы 2011 жылға дейін анықталып қойған. Ал 486,94 шақырымы кейінгі үш жылда анықталған.

Шекара нақтыланбағандықтан мұнда су, жер, жол және жайылым бойынша дау болып, кикілжіңге ұласқан жағдайлар жиі болған. Ең үлкен қақтығыстар 2021 жылғы сәуір-мамыр айларында және 2022 жылғы қыркүйекте болған.

Түркістан қаласында «Ямми Маки» дәмханасынан пицца, суши, чикен тағамын сатып алып, уланғандар саны 57 адамға жетті. Олардың 28-і - кәмелет жасқа толмаған балалар. Полиция қаулысымен аталған дәмхана жабылып, қылмыстық іс қозғалды.

Түркістан облыстық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің мәліметінше, улану дерегімен 57 адам ауруханаға жеткізілген. Олардың 49-ы - Түркістан қаласының тұрғындары. Уланғандардың 28-і - 18 жасқа толмаған бала, біреуі жүкті әйел.

Ресми ақпаратқа қарағанда, уланғандардың бәрі Түркістан қаласындағы «Ямма Маки» дәмханасынан пицца, суши, чикен тағамын үйіне тапсырыспен алып, тамақтанған. Көп өтпей олардың іші өтіп, құсып, басы айналып, көзі кіртиіп, аяқ-қолы мұздап, ерні көгерген. Барлығы жедел жәрдеммен ауруханаға жеткізілген.

«Микробиологиялық зерттеуге биоматериалдар алынды» деп жазылған департамент хабарламасында.

Облыстық денсаулық сақтау басқармасы 57 адамның 22-сі ауруханаға жатқызылғанын, қалғаны амбулаториялық ем алу үшін үйіне жіберілгенін хабарлады. Ауруханада ем алып жатқандардың бесеуі - балалар. Жан сақтау бөліміне жатқызылған үш адам жалпы бөлімге ауыстырылған.

Түркістан облыстық полиция департаменті оқиғаға байланысты «Санитария қағидалары немесе гигиеналық нормативтерді бұзу» бабымен (304-бап) қылмыстық іс қозғады.

Полиция мен санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті тергеп-тексеру кезінде дәмхананың ашылуы туралы хабар берілмегені және өндірістік бақылау бағдарламасы мен кей қызметкерлердің медициналық кітапшасының жоқ екенін анықтаған. Дәмхана полиция қаулысымен жабылған деп айтылады.

Наурыз бен сәуір айларында болжам бойынша, ауа райы жылынып, мол жауын-шашын түспек. Бұл тасқын қаупін зорайтып отыр. Премьер-министрдің сайтындағы мәліметке қарағанда, су тасқыны қаупі жоғары аймақтарға Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақтөбе, Абай және Ұлытау облыстары кіріп отыр. Бұл тұрғыда орташа қауіпті аймақтарға Алматы, Жетісу, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Атырау облыстары енген.

Ресми ақпаратқа қарағанда, бейсенбі күні республикалық штабтың отырысында премьер-министр Олжас Бектенов мемлекеттік органдарға "су тасқынына жол бермеу үшін тиісті шараларды қабылдауды, су тасқыны болуы мүмкін елді мекендерде тиісті топтар мен құралдарды әзірлеуді" тапсырған. 13 наурыздағы жағдай бойынша елдің 67% қар басып жатыр. Елдің солтүстік-батысында, солтүстік-шығысында және орталығында тоң әлі де қалың екені айтылады.

"Аймақтардың дайындығы жоғары деңгейде болуы керек. Әкімдіктер елді мекендерді тасқын судан қорғау үшін кешенді шаралар қабылдауы тиіс. Олардың айналасын топырақ үйінділерімен бекітіп, бірінші кезекте сырттан келетін суды бөгеу керек. Су өткізу құрылыстары, көпірлер мен тюбингтер қатып қалған мұз бен қоқыстардан тазартылып, қарғын суды өткізіп жіберуге дайын болуы тиіс. Өзен арналарын тазартып, бекіту қажет. Дала өзендерінің бітелуге айналған жерлерін кеңейту керек. Су басу қаупі жоғары елді мекендерде күштер мен құралдарды, оның ішінде тиісті техниканы дайындау қажет. Эвакуация орындарын анықтаңыздар. Олар тіршілікке қажетті барлық құралдармен жабдықталуға тиіс" деді премьер-министр Олжас Бектенов жиын кезінде.

Былтыр Қазақстанда жердің тоңы жібімей жатып күрт еріген қалың қар суы мен арнасынан асқан өзен суы елді мекендерді басып, жұрт үйінен, мал-мүлкінен айырылған. 17 облыстың онын су алып, сегіз облыста төтенше жағдай жарияланған.

2024 жылы сәуірде төтенше жағдайлар министрлігі Атырау облысы Құлсары қаласында тасқыннан төрт адам опат болғанын мәлімдеген. Бұдан бөлек, Ақтөбе өңірінде еріген қар суына батып мерт болған екі баланың ажалына "тасқынның қатысы жоқ" деді жергілікті билік. Ал Абай облысында өзен тасып жатқанда төрт адам хабарсыз кетті.

БҰҰ былтыр көктемде Құлсарыда болған апаттың салдарын азайтуға болар еді деп жазған. Су тасқынынан кейін Құлсарыға жақын маңнан өтетін Жем өзенінің жоғарғы жағында бірде-бір гидропост жоқ екені белгілі болды.

АҚШ президенті Дональд Трамп егер Мәскеу Украинамен келісімге келуден бас тартса, АҚШ Ресей үшін “салдары ауыр болатын” қадамдарға баруы мүмкін.

Осы апта басында Киев атысты тоқтату туралы Американың жоспарын қолдағаннан кейін сәрсенбі күні президент Трамп Ресейге қатысты қатаң мәлімдеме жасады.

“Қаржылық тұрғыда Ресей үшін салдары ауыр болатын амал-әрекеттерді жасай аламыз, оның жойқын әсері болмақ” деді Дональд Трамп.

Бұл мәлімдемесін Трамп Ирландия премьер-министрі Михол Мартинмен кездесу кезінде айтты. “Украинамен бітім жасауға көндіру үшін Владимир Путинге қысым жасауға дайынсыз ба?” деген сұраққа “иә, біз жасай аламыз. Бірақ бұған қажеттілік болмайды деп үміттенеміз” деді.

Сейсенбі күні Сауд Арабиясының Джидда қаласында америкалық және украиналық делегациялар арасында келіссөз жүріп, Киев Мәскеумен 30 күндік атысты тоқтатуға келіскен еді.

Ақ үйдің хабарлауынша, президент Трамптың арнайы уәкілі Стив Уиткофф осы аптада ұсыныстарды талқылау үшін Мәскеуге бармақ. АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубионың сөзінше, АҚШ Кремльдің Америка-Украина келісіміне реакциясына қарап, оның ниет-жоспарын бағаламақ.

“Егер олардың жауабы оң болса, ілгерілеушілікке қол жеткізгендігімізді білеміз және бейбітшілік орнатуға шынайы мүмкіндік пайда болады. Егер жоқ десе, олардың ниеті білінеді” деді Рубио.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Украина Ресеймен атысты 30 күнге тоқтатуға дайын екенін мәлімдеді

Ресей басшысы Владимир Путин Украина әскерінің операциясынан бері алғаш рет Курск облысына барды.

Курск облысындағы командалық штабтардың біріне барған ол Ресей қарулы күштері бас штабының жетекшісі Валерий Герасимов және аймақтағы әскери басшылармен жиналыс өткізді.

Айырықша белгісі жоқ әскери камуфляж киген Путиннің видеосын кремльшіл әскери арналар таратты.

Жиналыстан түсірілген видеожазбаларды қарап шыққан блогерлер оның сапасы нашар екенін атап өтеді: видео көп жерден қысқартылған, ал Герасимов пен Путиннің сөзі олардың еріндерінің қимылымен сәйкес келмейді. «Кремль мұны жариялауға асыққанға ұқсайды», - деп жазады Faridaily телеграм каналы.

Ресейлік арналардың хабарлауынша, жиналыс кезінде Герасимов украин күштерінің Курск облысына басып кіру талпынысы іске аспағанын, қазір орыс әскері украин күштері былтыр бақылауға алған облыс аумағының 86% иелік етіп отырғанын айтты.

Путин әскер алдында қысқа уақыт аралығында "қарсылас жақты жеңіп, Украинамен шекара аумағында қауіпсіздік аймағын құру міндеті тұрғанын" жеткізген. Ол Курск облысындағы әскери қимылдарға қатысқан бөлімдерге және еріктілер жасақтарына, оның ішінде шешендердің "Ахмат" жасағына алғыс білдірген.

Ол Ресей аумағындағы украин әскеріне террорист ретінде қарап, оларды тиісті баптар бойынша соттау қажеттігін атап өткен. Ол Украина жағында соғысып жатқан шетел жалдамалыларына әскери тұтқындармен қарым-қатынас туралы Женева конвенциясының қатысы жоғын айтқан.

Кейінгі күндері Ресей әскерінің Курск облысында біраз аумақты украин күштерінен қайтарғаны жөнінде ақпарат шығып жатыр. Ресейдің әскери арналары Курск облысы Суджа қаласының орталығында Ресей әскері жүргені көрінетін видео-суреттер жариялады.

Украина әскері Курск облысына шабуылды 2024 жылы тамызда бастаған. Киевтің айтуынша, Курск операциясы алдағы уақытта украин жерін қайтару бойынша алдағы келіссөздерде көмектесуі мүмкін, ол Ресей әскерінің назарын Украина шығысындағы шабуылдардан басқа жаққа бұруға итермелейді деп те айтқан.

Ресейлік әскери арналар Курск облысы Суджа қаласының орталығында орыс әскері жүргені көрінетін суреттер мен видеолар жариялады. Былтыр тамыз айының ортасында бұл елді мекен Украина күштерінің қолында болған.

Видеолардың бірінде плитка төселген алаңда камуфляж киген жеті адам Ресей, әуе-десант күштері, Ресей империясы және ЧВК "Вагнердің" туларын ұстап тұрғаны көрінеді.

"Агентство" телеграм-арнасының жазуынша, мұндай бедері бар плитка Суджа әкімшілігі ғимаратының маңында бар.

Суреттің қашан түсірілгенін анықтау мүмкін емес. Суджаның қанша аумағы Ресейдің бақылауына өткені де де белгісіз. "Агентство" телеграм-арнасы Украина әскері жақын арада Курск облысынан кетуі мүмкін деп айтқан әскери сарапшы Ян Матвеевтің пікірін келтіреді.

Майдандағы жағдайды бақылап келе жатқан америкалық Соғысты зерттеу институты (ISW) және украиналық DeepState жобасының кейінгі мәліметі бойынша, Суджаның батыс бөлігі Украина әскерінің қолында. Ал қаланың шығыс бөлігі кешеден бері "сұр аймаққа" енген. Black Bird Group тобы сарапшыларының мәліметінше, Ресей әскері қаланың шамамен жартысынан астамын бақылауға алған.

Курск облысында Ресей әскерінің шабуылы жөнінде блогерлер мен ақпарат құралдары өткен жұмада хабарлаған. Сол кезде украин әскерінің қоршауда қалуы мүмкін екені айтылған. Conflict Intelligence Team зерттеу тобының өкілі "Агентство" басылымына болып жатқан оқиғаларға қарап, украин әскері Курск облысынан біртіндеп кетіп жатқан сияқты әсер қалдырады деген.

• Украина әскері Курск облысына шабуылды 2024 жылы тамызда бастаған. Киевтің айтуынша, Курск операциясы алдағы уақытта украин жерін қайтару бойынша алдағы келіссөздерде көмектесуі мүмкін, ол Ресей әскерінің назарын Украина шығысындағы шабуылдардан басқа жаққа бұруға итермелейді деп те айтқан.

Киев пен Вашингтон Сауд Арабиясының Джидда қаласында тұрақты бейбітшілікті қалпына келтіру бойынша қадамдар жасады деп жазылған Украина президентінің сайтында жарияланған қорытынды мәлімдемеде. Келіссөз тоғыз сағатқа созылған.

Онда Киев Американың көмегін, оның ішінде барлау ақпараттарымен алмасуды да қайта қалпына келтіру мақсатында Ресеймен 30 күндік атысты тоқтатуға келіскені жазылған. Украина президенті Владимир Зеленский атысты тоқтату ұсынысы әуе мен теңізге ғана емес, тұтас майдан шебіне қатысты екенін айтты.

Тараптар сонымен бірге қысқа уақыт аралығында сирек металл бойынша да келісімді бекітуге келіскен.

Делегация келіссөз тобын жасақтап, Украинаның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін тұрақты бейбітшілікті орнату бойынша келіссөзді дереу бастауға келіскен.

"АҚШ Ресейге ұсынысқа келісу бейбітшілікке қол жеткізудің кілті екенін жеткізеді" деп жазды келіссөзден кейін Украина делегациясының басшысы және Украина президенті кеңсесінің жетекшісі Андрей Ермак X желісінде.

АҚШ президенті Дональд Трамп Сауд Арабиясындағы келіссөзден кейін "Ресей атысты тоқтатуға келіседі деп үміттенемін" деді. Трамп сонымен бірге Владимир Зеленскийді Ақ үйге қайта шақыруға дайын екенін жеткізді.

Трамптың сөзінше, АҚШ пен Ресей арасында Украинада атысты тоқтату бойынша келіссөз 11-12 наурызда өтеді. Бірақ келіссөз құрамы туралы президент айтпады.

АҚШ президенті осы аптада Ресей басшысы Владимир Путинмен сөйлесе ме деген сұраққа “солай үміттенемін” деп қысқа қайырды.

АҚШ президентінің ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісі Майк Уолтц кездесуден кейін Украина делегациясы кездесу кезінде соғысты аяқтау бойынша нақты қадамдар мен ұсыныстарын жеткізгенін айтты.

Ақ үйдің баспасөз хатшысы Кэролайн Левитт өз кезегінде Америка мен Украина арасындағы келіссөз конструктивті әрі позитивті өткенін жеткізді.

Ресейдің сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Мария Захарова Мәскеу жақын арада АҚШ өкілдерімен келіссөз өткізетінін жоққа шығармады.

Қазақстандық сейсмологтар 12 наурызда сағат 6:15-те Алматының оңтүстік-шығысынан 684 шақырым – Түркістан облысы Келес ауданы Абай ауылынан 16 шақырым жерде жер сілкінісін тіркеді. Бұл жөнінде төтенше жағдай министрлігі хабарлады.

Жер сілкінісінің ошағы Өзбекстан аумағында орналасқан.

Түркістан облысының Абай ауылында және Сарыағаш ауданында үш балдық жер сілкінісі сезілген.

Зардап шеккендер мен үйлер бүлінгені жөнінде ақпарат түскен жоқ.

Атырау облысы Жылыой ауданы Құлсары қаласындағы "Болашақ" ықшам ауданында жаңа үйлердің қабырғалары жарылып жатқаны айтылды. Бұл – былтыр көктемде су тасқыны кезінде зардап шеккендерге салынған үйлер.

Үйлердің қабырғасы жарылғаны туралы тұрғындар 11 наурызда шағымдана бастады. Құлсары тұрғыны Замира Алақаева үйінің қабырғасындағы жарықшаны 8 наурызда байқаған.

– Сол күні түстен кейін мердігер компанияға хабарластым. Олар мамандар келеді дегенімен, ешкім келмеді. Тек 9 наурыз, кешкі сағат 18:00-де әкімдікке өзім барып шағым айтқан соң ғана келді, – дейді Алақаева.

Былтырғы сәуірдегі тасқында Құлсарыдағы көпқабатты үйдің бірінші қабатына су кіріп, жертөлесіне су толған. Соның салдарынан Замира Алақаеваның пәтері көктеп, иістеніп, тұруға жарамсыз болып қалған. Әкімдік оған "Болашақ" ықшам ауданынан баспана беріп, 2024 жылы күзде үйге кірген еді.

Әсел Дүсіпқалиеваның үйінде де жарықтар 8 наурызда пайда болған. Ол үйі бір күні құлап, астында қаламыз ба деп қауіптенеді. "Күн сайын бір жарық пайда болады" дейді Әсел.

Жылыой ауданы әкімінің орынбасары Гүлнафиз Айшуақова құрылыс басқармасы "Болашақтағы" үйлердің қабырғасы жарылғанынан хабардар екенін және ықшам ауданда тексеру жұмыстары жүріп жатқанын хабарлады. Ал облыстық құрылыс басқармасының басшысы Нұрберген Құсайыновтың айтуынша, жағдайды зерттеу үшін арнайы мамандар жіберілген.

– Бүгін орынбасарымды жіберіп, мәселемен толық танысып шықты. Қазір мердігер мекемелер де сол жерде. Алты үйдің қабырғасынан жарық байқалды. Алдын ала қорытындыға сәйкес, негізгі себеп – қардың шамадан тыс жаууы және септиктердің толып кетуі. Қар суы тазартылмағандықтан, іргетасқа сіңіп, үйлердің шөгуіне әсер еткен. Қазіргі уақытта техникалық зерттеу жүргізіліп жатыр. Егер іргетасқа зақым келмесе, жөндеу жұмыстарын жүргіземіз. Бір апта ішінде қорытынды шығарып, жөндеуді бастаймыз, – деді ол 11 наурызда.

Жарықтар пайда болған үйлерді "Армандастар-Атырау" (бір үй) "Қазкомсервис" (бір үй), "АBC-Лимитед" (төрт үй) компаниялары салғаны айтылды.

- Осы үш компанияға қазір өз қаражаты есебінен үйлерді қалыпқа келтіру және техникалық зерттеу жүргізу туралы хат жолдап жатырмыз. Жөндеу қажет болса, кепілдік мерзімі бойынша жүзеге асыру туралы да хатқа жазып отырмыз, - дейді облыстық құрылыс басқармасы басшысы Құсайынов.

• Атырау облысының Құлсары қаласы - былтыр су тасқыны кезінде қатты зардап шеккен өңірлердің бірі. 5 сәуірде қаланы су басып, үш мыңға жуық үйге залал келген. Су тасқынынан кейін баспанасыз қалған тұрғындарға өтемақы төлеу мәселесі туындады. Әкімдік әр шаршы метрге 200-240 мың теңге көлемінде өтемақы төлеуді ұсынса, тұрғындар бұл соманы аз санап, 400 мың теңгеге дейін көтеруді талап етті.
• Бұған дейін "Қазақстан халқына" қорының баспасөз қызметі Құлсары қаласында 80 үйдің құрылысына 2 млрд 640 млн теңге бөлінгенін мәлімдеген. Мұнда бір үйді салуға 31 млн 975 мың теңге болатыны айтылған.
• Тасқыннан кейін "Болашақ" ықшам ауданында 100 үй салынды. Әр үйдің ауданы – 100 шаршы метр.

Сауд Арабиясының Жидда қаласында Украина мен АҚШ делегацияларының арасында келіссөз басталды, деп хабарлады Украина сыртқы істер министрлігі.

"Украина мүдделерін қорғау, соғысты аяқтау жөніндегі нақты көзқарас, америкалық серіктестерімізбен тиімді жұмыс істейміз", – деп жазды Украина президенті кеңсесінің басшысы Андрей Ермак кездесу алдында.

Жиддадағы келіссөзге Ермакпен бірге Украина делегациясы құрамында сыртқы істер министрі Андрей Сибига, қорғаныс министрі Рустем Умеров және Украина президенті кеңсесі басшысының орынбасары Павел Палиса қатысып жатыр.

Украина президенті Владимир Зеленский дүйсенбіде Жиддаға Сауд Арабиясының тақ мұрагері Мұхаммед бен Салман ханзадамен кездесуге барған, бірақ Зеленский келіссөзге қатыспайды.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Зеленский Ресейге тізе батырып, әуе мен теңізде шабуылды тоқтатқызуға шақырды

АҚШ делегациясы құрамында мемлекеттік хатшы Марко Рубио, АҚШ президентінің ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісі Майк Уолц және Трамптың Батыс Азиядағы арнайы елшісі Стив Уиткофф бар.

"Біз Украинаның ұстанымын түсініп, олар қандай мәмілеге бара алатынын білуіміз керек, себебі екі тарап та келісімге келмей, атысты тоқтатып, соғысты аяқтау мүмкін емес", – деп мәлімдеді Рубио дүйсенбі күні Жиддаға бара жатқан жолда журналистерге.

Bloomberg дереккөздерінің айтуынша, Уиткофф осы аптада Ресейге барып, президент Владимир Путинмен кездесуді жоспарлап отыр. Ресей мен АҚШ өкілдері Уиткоффтың Мәскеуге сапармен баруы мүмкін екені жөнінде ештеңе айтпаған.

• 10 наурызда Financial Times газеті дереккөздеріне сүйеніп, АҚШ өкілдерімен келіссөзде Украина делегациясы Ресеймен атысты ішінара тоқтату туралы ұсыныс жасамақшы деп хабарлады. Нақтырақ айтқанда, дрондар мен ұзақ қашықтыққа ұшатын зымырандарды қолдануды және Қара теңіздегі әскери операциялар жүргізуді тоқтатуды ұсынады деген болжам бар. Украина тарапы АҚШ-пен келіссөздегі ілгерілеу Вашингтонды барлау деректерін бөлісуді мен әскери көмек жеткізуді тоқтата тұру жөніндегі шешімін қайта қарауға көндірер деп үміттенеді.

• Reuters дереккөздерінің айтуынша, АҚШ делегациясы бұл кездесуді сондай-ақ, Украина соғысты аяқтау үшін Ресейдің талаптарына көнуге қаншалық дайын екенін анықтауға пайдалануды жоспарлап отыр.

Embed Бөлісіңіз

Путин "Ресей шегінбейді" деді. АҚШ пен Украина өкілдері Сауд Арабиясында кездеспек

Embed Бөлісіңіз

The code has been copied to your clipboard.

---

width px height px

---

The URL has been copied to your clipboard

No media source currently available

0:00 0:13:44 0:00

Жүктеп алу

• 240p | 35,0MB
• 360p | 56,2MB
• 480p | 98,7MB
• 720p | 209,2MB
• 1080p | 307,5MB

Әйел құқын қорғайтын Feminita ұйымының негізін қалаушылардың бірі Жанар Секербаева 10 күн әкімшілік қамау жазасын өтеп болғаннан кейін бостандыққа шықты. Алматының әкімшілік соты 8 наурыздың қарсаңында Секербаеваны "Бейбіт жиналыстар туралы" заңды бұзғаны үшін кінәлі деп танып, 10 күнге қамауға алған еді.

10 наурызда бостандыққа шыққан соң Азаттыққа берген пікірінде Секербаева бұл әкімшілік қамауды әйелдер мен ЛГБТК+ құқықтарын қорғаушыларға жасалған қысым деп бағалайтынын айтты.

"Ол жердегі (арнайы қабылдау орны) жағдай демалыс орны деуге келмейді, әрине, бірақ менімен көрші қыздардың, сондай-ақ маған және Ақторғынға кітаптар мен азық-түлік жеткізіп берген әпке-сіңлілерімнің арқасында жаман болған жоқ. 10 күн ішінде 7 кітап оқып тастадым. [Бостандыққа] шыққан соң арнайы қабылдау орнының көлігі біздің соңымыздан ілесіп, кафеге дейін апарды, сол жерде достарымызбен кофе ішіп отырдық. ҰҚК үнемі қыр соңымыздан бақылап жүреді. Менің түсінуімше, олар мұны қылмыстың алдын алатын профилактикалық маңызды мемлекеттік жұмыс деп ойлайтын болса керек... Өзім белсенділігімді жалғастырамын. Осылайша құқымды өрескел бұзса да мені тоқтата алмайды. Махаббат және әділ Қазақстанда өмір сүруге деген ұмтылыс – ол менің жүрегімде", – деді Жанар Секербаева.

28 ақпанда жаттығудан шыққан Жанар Секербаеваны полиция ұстап, Алматы қаласының әкімшілік соты Секербаеваны 2024 жылдың мамырында биліктің келісімінсіз шеруге қатысқаны үшін 10 күнге қамау туралы шешім шығарған. Сотқа ілік болған акцияға Секербаева пікірлестерімен бірге шығып, экс-министр Қуандық Бишімбаевқа Салтанат Нүкенованы өлтірген қылмысы үшін 24 жыл түрме жазасын берген сот үкіміне наразылық білдірген.

"Мамыр айында өткізілген шарада біз әйелдерге зорлық-зомбылық жасаған қылмыстар үшін қатал жаза болуын талап еттік. Сол кезде Салтанат Нүкенова осындай қылмыстардың бір мысалы ғана болды", – деді Жанар Секербаева 10 күн қамауда отырып шыққан соң.

Дәл сол акцияға қатысқаны үшін биыл 3 наурызда феминист белсенді Ақторғын Ақкенжебаласы да 10 күнге қамауға алынды. Ол 13 наурызда бостандыққа шығуға тиіс. Екеуі де биылғы 8 наурыз, Халықаралық әйелдер күнін қамауда отырып өткізді.

Ақпан айында Жанар Секербаева мен Feminita ұйымының негізін қалаған тағы бір белсенді Гүлзада Сержанға сот 790 доллар көлемінде айыппұл салды. Оларға "құқықтық негізде тіркелмеген қоғамдық ұйымды басқарды" деген айып тағылған еді. Екі белсенді Feminita Алматыда өткізбек болған іс-шараның біреулер тағы да шырқын бұзғанын хабарлаған соң жазаға тартылды. Feminita өкілдерінің айтуынша, Rahym қорынан келген әйелдер шара өтіп жатқан қонақүйге басып кіріп, есікті бұзып ашуға тырысқан. Feminita мен қонақүй өкілдері шабуылдағандардың, соның ішінде мүлікті бүлдіргендердің үстінен арыз жазған. Бірақ ол оқиғаға байланысты кім жауапқа тартылғаны белгісіз, ондай ақпарат жоқ.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Алматыда ұсталған Oyan, Qazaqstan белсенділеріне айыппұл салынды

Қазақстан өз мұнайын Баку – Тбилиси – Жейхан құбыры арқылы экспорттауды арттыруды жоспарлап отыр. Бұл туралы Қазақстанның сыртқы істер министрі Мұрат Нұртілеу Астанада Әзербайжанның сыртқы істер министрі Жейхун Байрамовпен келіссөз өткізгеннен кейін мәлімдеді.

"Біз Қазақстанның энергетикалық ресурстарын Әзербайжан арқылы әлемдік нарыққа жеткізу бойынша өз келісімдерімізді сәтті жүзеге асырып жатырмыз. Былтыр Баку – Тбилиси – Жейхан құбыры арқылы 1,4 миллион тонна мұнай экспортталды. Алдағы уақытта Қазақстан мұнайының транзит көлемін жылына 2,2 миллион тоннаға дейін арттыру жоспарланып отыр", – деген Нұртілеудің сөзін келтірген жергілікті БАҚ.

Ресей Украинада соғыс бастағалы бері Қазақстан билігі Баку – Тбилиси – Жейхан құбыры туралы жиі айтатын болған. 2023 жылдың сәуір айында Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Әзербайжанға сапар шегіп, Ресейді айналып өтетін Транскаспий көлік маршрутын дамыту туралы келісім жасады. Астана Орта дәлізге зор үміт артып, бұл бағыттағы экспортты жылына 20 миллион тоннаға дейін жеткізуді жоспарлап отыр.

Кейінгі уақытта осы бағытта тасымал көлемі артқанымен, әлі де болса Каспий құбыр консорциумы (КҚК) арқылы өтетін көлеммен салыстырғанда әлдеқайда аз. Былтыр Баку – Тбилиси – Жейхан құбыры Қазақстаннан 1,5 миллион тонна мұнай қабылдады. Сол уақытта үкімет жоспарында мұнай тасымалын жылына 20 миллион тоннаға дейін ұлғайту көзделіп отырғаны айтылғанымен, нақты мерзімі аталған жоқ.

Жақында Ресейдің Краснодар өлкесіндегі КҚК-ның "Кропоткинская" мұнай айдау станциясына жасалған шабуылдан кейін мамандар Әзербайжан, Грузия және Түркияның Жейхан айлағы арқылы өтетін баламалы мұнай құбырын дамыту қажеттілігі туралы қайтадан сөз қозғады.

Каспий құбыр консорциумы (КҚК) Батыс Қазақстандағы кеніштерде өндірілген мұнайды Астрахань, Қалмақия және Краснодар өлкесі арқылы Новороссийск маңындағы Оңтүстік Озереевка терминалына тасымалдайды. Сол жерде танкерлерге тиелген мұнай әлемдік нарыққа шығарылады. Осы бағытпен Қазақстанның экспортқа шығатын мұнайының үштен екісінен көбі, сондай-ақ Каспийдегі Ресей кен орындарынан алынған шикізат тасымалданады. 2024 жылы КҚК 63 миллион тонна мұнай тасымалдады (оның 53 миллионы Қазақстаннан). Осы мұнай көлемінің үштен екісі Еуропа мен АҚШ-қа жөнелтілді.

Қазақстандық сарапшылар үкіметті Ресейге тәуелді болуды азайтуға шақырып, аймақта жанжалдар күшейе қалған жағдайда ондай тәуелділіктің зор қауіп-қатер тудыратынын ескерткен.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Каспий құбыр желісіне шабуыл. Қазақстан мұнай тасымалына төнген қауіпке кім кінәлі?

Қазақстан Республикасының Сауда және интеграция министрі Арман Шаққалиев елде бірыңғай уақыт белдеуіне көшу халық денсаулығына кері әсер етпеген деп мәлімдеді. Бұл жайында үкіметтің баспасөз қызметі хабарлады.

Министрдің сөзінше, медицина, нейроғылым, биофизика, генетика, астрофизика, физиология салаларындағы мамандардың, барлық деңгейдегі мәслихаттар депутаттарының және өзге мүдделі тұлғалардың қатысуымен бірыңғай уақыт белдеуінің халық денсаулығына, энергия тұтыну және еңбек өнімділігіне әсерін тексеретін зерттеу жүргізілген. Халықтың жас шамасына қарай бөлінген топтарын және қала мен ауыл тұрғындарын қамтитын талдау жасалған.

"Еңбек қызметі бойынша орындалған жұмыс көлемі, кешігу мен қателіктер саны, жарақаттар мен тәртіп бұзушылықтар саны қарастырылды. Оның қорытындысы біртұтас уақыт белдеуіне көшу халықтың өмір сүру көрсеткіштеріне теріс әсерін тигізбегенін көрсетеді", – деді Арман Шаққалиев.

Министрдің айтуынша, кешенді тәсіл қолданылған жұмыс барысы деректерді зерттеуді, сауалнамалардың нәтижелерін және біртұтас уақыт белдеуіне көшуге дейінгі және одан кейінгі көрсеткіштерді салыстыруды қамтыған. Зерттеу қорытындысы ашық дерек көздерде жарияланғаны туралы ақпарат жоқ.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Уақыт белдеуінің ауысуы Қазақстанға қалай әсер етті? Билік пен жұрттың пікірі

2024 жылдың 1 наурызынан бастап Қазақстан аумағында UTC+5 біртұтас уақыт белдеуі енгізілген. Астана, Алматы, Шымкент қалалары мен 12 облыс (батыс өңірдегі төрт облыстан басқа) уақытты бір сағат артқа жылжытты. Шенеуніктер бұл өзгеріс ондаған жылдар бойы "уақыт жылжытқаннан" бұзылған адам ағзасының биологиялық ритмін қалпына келтіру мақсатында, оған қоса бизнес процестерін жақсарту және тасымалдауды үйлестіруді жеңілдету үшін жасалды деп түсіндірді.

Қазақстанның шығысында бірыңғай уақыт белдеуіне көшуге жұрт наразы болды. Шығыс Қазақстан облысының тұрғындары жазда таңғы екіден кейін жарық түсетінін, қыс мезгілінде сағат 15.00-де қас қарая бастайтынын айтып шағынды. Бұған қоса қазақстандықтар электр энергиясын тұтыну бұрынғыдан артқанын, кейбіреулер тез шаршап, өзін әлсіз сезінетінін айтты.

Қазақстандықтар уақытты қайтадан бұрынғы қалпына келтіру туралы петицияға қол жинауды бастаған. Оны қостағандар көбейіп, петицияны үкімет қарауына қажет 50 мың қол тез арада жиналған. Алайда үкімет петиция авторларының талабын қабылдамады.

Үкімет бірыңғай уақыт белдеуіне көшу шешімі күшінде қалатынын мәлімдеп, бұл шешім ғылыми зерттеулерге негізделгенін айтты, бірақ ол нақты қандай зерттеулердің негізінде қабылданғанын түсіндірген жоқ.

2025 жылы қыста Шығыс Қазақстан облысының кейбір аудандарында мемлекеттік мекемелер жұмысты бұрынғыдан бір сағат ерте бастауға көшті.

Нөкіс қалалық соты 2024 жылдың желтоқсан айында Қазақстан мен Ресейден оралған екі қарақалпақ белсендісіне қатысты қылмыстық істерді қарауды бастады. Бұл туралы Түркіменстанның адам құқы жөніндегі Хельсинки қоры хабарлады. Билік "өз еркімен оралды" деп хабарлаған белсенділерді қамауға алып, Нөкістегі тергеу изоляторына отырғызған еді.

Қордың ақпаратына сәйкес, 7 наурызда Жеткербай Әбдірамановтың ісі бойынша сот тыңдауы басталған. Оған "конституциялық құрылысты өзгертуге жария түрде шақыру", "қоғамдық қауіпсіздікке қатер төндіретін материалдарды интернет арқылы тарату" және "тыйым салынған ұйымдарға қатысу" деген айыптар тағылған.

Әбдіраманов 2022 жылдың маусым айында Өзбекстан Конституциясына Қарақалпақстан Республикасының егемендік мәртебесін жоюды көздейтін өзгерістер енгізуге қарсы Алматыда қол жинап жүрген кезде Өзбекстанның қауіпсіздік қызметінің назарына ілінген еді.

2023 жылдың қаңтар айында Қазақстаннан депортацияланған соң ол бірнеше елден баспана сұраған. Түркияда заңсыз болған Әбдіраманов Еуропаға қоныс аудару жолын іздеген. 2024 жылдың желтоқсан айында Мәскеуге келгенде оны бірден ұстаған. Өзбекстанда оның үстінен іс қозғалып, іздеу жарияланғанын сол кезде бір-ақ білген. Мәскеу прокуратурасы Өзбекстан билігінен белсендіге қатысты қосымша мәлімет сұратқан, ондай мәлімет келмеген соң Әбдірамановты босатқан. Ол Мурманск арқылы Норвегияға өтуге талпынған, бірақ Ресей қауіпсіздік күштері оны ұстап, Мәскеуге жеткізген. 27 желтоқсанда Өзбекстанның арнаулы қызметінің өкілдері Мәскеуге барып, Әбдірамановты елге алып қайтқан. 2025 жылдың қаңтар айының аяғында оны Ташкенттен Нөкіске жеткізіп, тергеу абақтысына қамаған.

Түркіменстанның Хельсинки қорының хабарлауынша, Әбдірамановқа тағылған айыптар бастапқы айыптармен салыстырғанда кеңейтілген. Жеткербай Әбдіраманов – "тыйым салынған ұйымдарға қатысу" бабымен айып тағылған екінші қарақалпақ белсендісі. Құқық қорғаушылар билік оған "Алға Қарақалпақстан" ұйымына қатысқан деген айып тағады деп топшылайды. 2024 жылы Өзбекстан бұл ұйымға тыйым салды, бірақ ресми шешім әлі күнге дейін көпшілікке жарияланған жоқ. Құқық қорғаушылар жарияланбаған тыйымға сүйенген қылмыстық қудалауды – қылмыстық құқық ережесін өрескел бұзу деп атайды.

10 наурызда Нөкіс қалалық соты Ринат Утамбетовтың ісін қарай бастады. Оған "конституциялық органдардың заңды қызметіне кедергі келтіруге бағытталған күш қолдану" және "қоғамдық қауіпсіздікке қауіп төндіретін материалдарды алдын ала келісіп, интернет арқылы тарату" деген баптар бойынша айып тағылған.

2024 жылдың сәуір айында Утамбетов Қазақстанда ұсталған, себебі Өзбекстан оған іздеу жариялапты. Желтоқсан айына дейін Алматының тергеу изоляторында қамауда отырғаннан кейін ол Өзбекстанға оралуды ұйғарған, Қазақстан оны Өзбекстанға берген. Құқық қорғаушылардың ақпараты бойынша, Утамбетов қарақалпақ оппозициялық ұйымдарына қатыспаған, оның үстінен қозғалған қылмыстық іске Қарақалпақстандағы Нөкіс ауданы Шортанбай ауылнда тұратын 10 адам жазылған жабық Telegram-топта "тыйым салынған үш видеоматериал" жарияланғаны себеп болған. Белсендінің сыныптасы Рахим Пірназаров 2023 жылдың тамыз айында дәл сол іс бойынша 4 жылға бостандығын шектеу жазасын алған.

Ташкентте Ринат Утамбетовты тергеу изоляторына қамаған, ал 2025 жылдың қаңтар айының аяғында оны Нөкіске жөнелткен.

Қор сондай-ақ, Өзбекстан Жоғарғы сотының сайтында жарияланған ақпаратқа сүйеніп, белсендіге қатаң айыптар тағылғанын хабарлады.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Қарсы алдымда қан-жоса адам тұрcа да селт етпедім". Ақылбек Мұратбайдың абақтыдағы бір жылы

Тағы бір қарақалпақ белсендісі Ақылбек Мұратбай (Мұратов) Алматыда бір жыл қамауда отырғаннан кейін 2025 жылдың ақпан айында бостандыққа шықты. Мұратбай 2024 жылдың 15 ақпанында Алматыда Ташкенттің сұрауы бойынша ұсталған. Оған "жаппай тәртіпсіздіктерге шақыру" және "қоғамдық қауіпсіздікке және тәртіпке қауіп төндіретін материалдарды тарату немесе көрсету" баптары бойынша айыптар тағылды.

Қарақалпақтардың құқықтарын қорғаушы ретінде танылған Ақылбек Мұратбай бұл айыптарды жоққа шығарады, оның жақтаушылар бұл қудалаудың саяси астары бар деп мәлімдеген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Шетке кетсе де қуғыннан құтылмады". Қарақалпақ белсенділерінің шырғалаңы

11 наурызда ондаған дрон Мәскеу мен Мәскеу облысына шабуыл жасап, тұрғын үйлерге зиян келтірген, бір адам қаза тауып, тағы 14 адам жараланған, деп мәлімдеді Мәскеу облысының губернаторы Андрей Воробьёв. Оның айтуынша, ең көп зардап шеккендер мен ең үлкен залал үш муниципалитетте тіркелген.

Ленинск қалалық округінде дрон жарықшақтарынан алты адам (арасында төрт жасар бала бар) зардап шеккен. Домодедовода 38 жастағы ер адам қаза тауып, тағы үш адам жараланып, ауруханаға жеткізілген. Раменскіде бес адам медициналық көмекке жүгінген. Воробьёвтың айтуынша, олардың денесіне жарақат түспеген, тек стресс алғаны байқалған.

"Новости" агенттігі Домодедовода қаза тапқан адам мен зардап шеккен тағы екі кісі "Мираторг" компаниясының жұмысшылары екен деп хабарлады. Округ әкімдігі дүйсенбі күні таңертең "Мираторг" компаниясының автотұрағы дрон шабуылы салдарынан өртенгенін хабарлады.

Воробьёв дрон қалдықтары Раменскіде көпқабатты тұрғын үйге құлап, кемінде жеті пәтерге зиян келтіргенін айтты.

Мәскеу мэрі Сергей Собянин телеграм-каналында әуе шабуылынан қорғану күштері Мәскеуге ұшып бара жатқан 70-ке жуық украиналық дронды жойған деп жазды. Ол сондай-ақ Домодедов көшесіндегі көпқабатты үйдің шатырына дрон қалдықтары түскенін растады.

11 наурыз таңертең Раменск, Серпухов, Кашира, Коломна, Воскресенск және Домодедово тұрғындары жарылыс болғанын хабарлады, деп жазды ASTRA басылымы. Қала мэрі Собянин бірнеше ауданда дрон қалдықтары құлағанын растады. Кейінірек Воробьёв Зарайск, Серебряные пруды, Воскресенск, Луховицы, Бронницы, Ленинск, Подольск, Электросталь және Котельниково сияқты елді мекендерден дрондар туралы хабарлар түскенін айтты.

Мәскеу мен Мәскеу облысында тұратын жұрт тұрғын үйлерге түскен дрондар туралы фото мен видеолар жариялады. Раменскідегі көпқабатты тұрғын үйге дрон құлап, жоғарғы қабатында өрт шыққан.

Раменскіде дрон шабуылынан кейін екі қабатты тұрғын үй өртенгенін ASTRA хабарлады. Бұған қоса Видный қаласындағы көпқабатты үйлерге зиян келгені туралы ақпарат тарады.

Мәскеу маңында болған жарылыстар туралы видеоларды украиналық телеграм-каналдар да көп жариялап жатыр.

Жуковский мен Домодедово әуежайлары дрон шабуылынан кейін жұмысын тоқтатты, деп хабарлады Росавиация мекемесі. Кейін Внуково әуежайы да рейстер қабылдамайды және ұшырмайды деген ақпарат тарады.

"Мәскеу темір жолы" компаниясының өкілдері Домодедово станциясында теміржол инфрақұрылымы зақымданды деп хабарлады.

Мәскеуден бөлек, Рязань қаласының тұрғындары да дрон шабуылы жайлы хабарлады. Онда "Дягилево" әскери аэродромына шабуыл жасалды деп айтылды. Рязань облысының губернаторы Павел Малков өз телеграм-каналында әуе шабуылына қарсы күштер дрон шабуылын тойтарғанын жазып, ешкім зардап шеккен жоқ, тұрғын үйлер мен әлеуметтік инфрақұрылым нысандары да бүлінбеді деп хабарлады.

Липецк облысында М-4 трассасына дрон құлап, салдарынан Владимир қаласының тұрғыны жараланған, бірнеше көлік зақымданған. Бұл туралы облыс губернаторы Игорь Артамонов мәлімдеді.

Ресей қорғаныс министрлігінің есебі бойынша, өткен түні Ресей аумағында 337 дрон атып түсірілген: 91 – Мәскеу облысында, 126 – Курск облысында, 38 – Брянск облысында, 25 – Белгород облысында, 22 – Рязань облысында, 10 – Калуга облысында. Сондай-ақ Липецк, Орел, Воронеж және Нижегород облыстарында 1-ден 8-ге дейін дронды қағып түсірген.

Бұл Украина тарапынан Мәскеу мен Ресейге жасалған ең ірі дрон шабуылы, деп хабарлады "Агентство" басылымы.

Филиппин елінің бұрынғы президенті Родриго Дутерте адамзатқа қарсы қылмыстарға байланысты қозғалған іс бойынша ұсталды. Мұндай ақпаратты ресми құжаттарға сүйеніп Manila Bulletin басылымы жариялады.

11 наурыз күні таңертең Гонконгтен ұшып келген Дуарте Манила әуежайында Халықаралық қылмыстық соттың (ХҚС) қаулысы бойынша ұсталды, деп хабарлады Филиппин президентінің кеңсесі. Қаулының көшірмесі Интерполдың Маниладағы бөлімшесіне түскен.

ХҚС 79 жастағы Родриго Дутерте мен басқа да бірқатар тұлғаға қатысты істі тексеріп жатыр. Олар есірткі саудасына қарсы күресті желеу етіп адамдарды сотсыз-тергеусіз атып өлтіруге және басқадай құқық бұзу іс-әрекеттеріне қатысқан деген күдікке ілінген.

Филиппиндік құқық қорғаушылар Родриго Дуарте елде сотсыз-тергеусіз атып өлтірілген алты мыңнан астам адамның өліміне кінәлі деп есептейді. Дуарте есірткі саудагерлері мен есірткіге тәуелді адамдарды жазалауға ашық түрде шақырып, тіпті үш есірткі сатушыны өз қолымен өлтіргенін айтқан.

Родриго Дутерте 2016 жылдан бастап 2022 жылға дейін Филиппин президенті болып қызмет атқарды. Қазір оның қызы Сара Дутерте-Карпио вице-президент қызметінде отыр, ақпан айында оған импичмент жарияланған. Елдің қазіргі президенті – кіші Фердинанд Маркос. Сайлаудан кейін Сара Дутерте Карпио екеуі саяси көзқарасына байланысты бір-бірінен алшақтаған.

Родриго Дутерте президент болып тұрған кезде Филиппин халықаралық қылмыстық сотты құрған Рим статутынан шығып кеткен еді.